10 zł, 100. rocznica powstania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, 2009

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 1498

Stan zachowania monety: I (menniczy)

Nominał: 10 zł

Srebro: Ag 925

Techniki dodatkowe:
tampodruk

Stempel: lustrzany

Średnica: 32,00 mm

Waga: 14,14 g

Wielkość emisji: 100.000 szt.

Data emisji monet: 24.09.2009
r.

Srebrna
moneta kolekcjonerska z tampodrukiem, wyemitowana z okazji jubileuszu 100
rocznicy powstania w dniu 29.10.1909 roku Tatrzańskiego Ochotniczego
Pogotowia Ochotniczego.

Są okazje, które wymagają wyjątkowej oprawy. Rangę i prestiż takich wydarzeń na pewno uświetnią srebrne lub złote monety kolekcjonerskie NBP.

Wybita ze szlachetnego kruszcu
moneta stanowi wyraz uznania dla TOPR jako profesjonalnej organizacji
ratowniczej zatrudniającej wysokiej klasy specjalistów
ratownictwa górskiego, wspieranych przez dobrze wyszkolonych
wolontariuszy, którzy poszukują zaginionych
turystów i niosą pierwszą pomoc poszkodowanym w
górskich wypadkach.

Na awersie monety został przedstawiony znak
TOPR - błękitny krzyż na
białym polu. Natomiast na rewersie został
uwieczniony polski
kompozytor i dyrygent, "najwybitniejszy symfonik polski" - Mieczysław Karłowicz
(ur. 1876
w Wiszniewie, zm. 1909 w Tatrach). Znany ze swych kompozycji
symfonicznych mistrz poematu symfonicznego nurtu późnego
romantyzmu, z zamiłowania również taternik, fotografik i
publicysta, wraz z Mariuszem Zaruskim stworzył podwaliny Tatrzańskiego
Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Monety kolekcjonerskie i obiegowe
100. rocznica powstania TOPR

AWERS: U dołu z prawej strony wizerunek orła ustalony dla godła
Rzeczypospolitej Polskiej. U dołu z lewej strony orła oznaczenie roku emisji:
2009. Centralnie odznaka TOPR - błękitny krzyż na białym polu z brązowym
otokiem, w którym umieszczony jest napis: - TATRZAŃSKIE-OCHOTNICZE POGOTOWIE -
RATUNKOWE - 1909. Pod krzyżem gałązka kosodrzewiny.
Poniżej z lewej strony napis: 10 ZŁ. W tle stylizowane fragmenty motywów
charakterystycznych dla zdobnictwa góralskiego. U góry półkolem napis:
RZECZPOSPOLITA POLSKA. Pod lewą łapą orła znak mennicy: M/W.
REWERS: Z lewej strony stylizowany wizerunek popiersia Mieczysława
Karłowicza. W tle z prawej strony stylizowany zarys szczytu Małego
Kościelca, Kościelca oraz masywu Świnicy. U dołu napis: MIECZYSŁAW
KARŁOWICZ. W otoku napis: 100. ROCZNICA POWSTANIA
TATRZAŃSKIEGO OCHOTNICZEGO POGOTOWIA RATUNKOWEGO.
Projektant monety: DOMINIKA KARPIŃSKA-KOPIEC

Pracownicy TOPR podczas
trudnej i odpowiedzialnej pracy,

źródło:
www.topr.pl

Tatrzańskie Ochotnicze
Pogotowie Ratunkowe - ochotnicza organizacja
(stowarzyszenie) zajmująca się niesieniem pomocy poszkodowanym w
wypadkach górskich na obszarze Tatr. TOPR powstał w 1909
roku. Założycielem i pierwszym naczelnikiem był
Mariusz Zaruski.

Dane adresowe:

Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe

34-500 Zakopane, ul.Piłsudskiego 63a,

tel. (+48 18) 2014731

fax : (+48 18) 2015560

E-mail: topr@topr.pl

telefon ratunkowy: (+48) 601 100 300

● Wzrost popularności
Tatr i Zakopanego w drugiej połowie XIX w.
prowadził do coraz częstszych zaginięć w górach i poważnych
wypadków. Doraźnie organizowane akcje ratunkowe stawały się
już niewystarczające.

● W lutym 1909 roku Mieczysław Karłowicz i Mariusz Zaruski zredagowali
ostateczną wersję odezwy do społeczeństwa w sprawie konieczności
powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Sam
Karłowicz nie zdążył złożyć swego podpisu pod odezwą, ponieważ
zginął w lawinie śnieżnej pod Małym Kościelcem 8 lutego 1909 roku,
podczas samotnej wycieczki. Śmierć młodego kompozytora stała się
ostatnim impulsem do powołania TOPR.

● „Wysokie c.k. Namiestnictwo we Lwowie reskryptem z dnia 29
października 1909 r. nie zakazało zawiązania stowarzyszenia”.
TOPR rozpoczął oficjalną działalność jako czwarta organizacja
ratownictwa górskiego na świecie, a pierwsza poza krajami
alpejskimi.

● Naczelnikiem Straży Ratunkowej został Mariusz Zaruski, a jego
zastępcą Klemens Bachleda. Za godło TOPR przyjęto niebieski krzyż na
białym polu. Członkowie pierwszej drużyny ratowniczej potwierdzili
przyrzeczenie składane na ręce naczelnika własnoręcznym podpisem. Byli
to: Klemens Bachleda, Szymon Tatar mł., Jakub Wawrytko, Jędrzej
Marusarz, Jan Pęksa, Wojciech Tylka Suleja, Stanisław Gąsienica Byrcyn,
Stanisław Zdyb, Józef Lesiecki i Henryk Bednarski. Mariusz
Zaruski złożył przyrzeczenie na ręce prezesa, dr. Kazimierza Dłuskiego.

● 6 sierpnia 1910 roku Klemens Bachleda zginął podczas akcji
ratunkowej, która wyruszyła po rannego taternika na Małym
Jaworowym Szczycie.

● W 1914 roku Zaruski zaproponował na swego zastępcę Józefa
Oppenheima, a sam, na czele 14 Kompanii Piechoty, zwanej
później I Kompanią Zakopiańską, wyruszył z Zakopanego. W
1918 roku Mariusz Zaruski wstąpił do Wojska Polskiego. W 1923 roku
został powołany na stanowisko generalnego adiutanta prezydenta RP
Stanisława Wojciechowskiego i wkrótce później
awansowany na generała brygady.

● Józef Oppenheim pełnił funkcję kierownika TOPR do 1939
roku, uczestnicząc w ponad 70 wyprawach ratunkowych, najczęściej nimi
kierując.

● Wybuch II wojny światowej przerwał działalność Straży Ratunkowej
TOPR. Wypadki w Tatrach zdarzały się jednak nadal i władze okupacyjne
poleciły Zbigniewowi Korosadowiczowi zorganizowanie Pogotowia,
które pod nazwą Freiwillige Tatra Bergwacht TOPR
przeprowadziło w czasie okupacji 55 wypraw ratunkowych. Tuż po
wyzwoleniu Podhala pogotowie przeprowadziło jedną z najtrudniejszych
akcji ratunkowych. Spoza linii frontu z rejonu Przedniego
Salatyna ewakuowano 4 rannych partyzantów, 4
zdrowych i 2 sanitariuszki.

● Na początku lat 50. ratownicy TOPR na czele z Tadeuszem Pawłowskim
rozpoczęli prace nad organizacją służb ratownictwa górskiego
poza Tatrami. Efektem było powołanie Górskiego Ochotniczego
Pogotowia Ratunkowego i przekształcenie w roku 1956 TOPR w
Grupę Tatrzańską GOPR.

● W 1958 roku ratownicy otrzymali w darze zestaw alpejski umożliwiający
prowadzenie akcji ratunkowych na najtrudniejszych ścianach
tatrzańskich. W kolejnych latach zostali wyposażeni w sprzęt łączności.
W 1963 roku Tadeusz Augustyniak za sterami śmigłowca SM-1 wykonał
pierwszy udany lot ratowniczy do Doliny Pięciu Stawów
Polskich. W 1974 roku ratowników zaczął wspierać pies Cygan,
prowadzony przez niezwykle zasłużonego ratownika Józefa
Uznańskiego. W 1975 roku rozpoczęły się pierwsze stałe dyżury śmigłowca
ratowniczego w Zakopanem.

● 13 listopada 1991 roku Sąd Okręgowy w Nowym Sączu zarejestrował
stowarzyszenie ratowników tatrzańskich pod nazwą Tatrzańskie
Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, które pod swą tradycyjną
nazwą działa do dziś.

Jan Krzysztof

Naczelnik Straży Ratunkowej TOPR

*****

W góry! w góry, miły bracie!

Tam swoboda czeka na cię.

Na szałasy do pasterzy,

Gdzie ze źródła woda bieży,

Gdzie się serce z sercem mierzy,

I w swobodę człowiek wierzy!

Tutaj silniej świat oddycha,

Tu się szczerzej człek uśmiecha,

Gdy się wiosną śmieją góry.

Wincenty Pol - Pieśń o Ziemi Naszej

źródło: NBP /
Mennica Polska S.A. / Wikipedia / TOPR