10 zł, 65. rocznica oswobodzenia KL Auschwitz-Birkenau, 2010

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 1970

Kolekcja:
Srebrne monety o tematyce historycznej

Stan zachowania monety: I (menniczy)

Nominał: 10 zł

Srebro: Ag 925

Stempel: lustrzany

Średnica: 32,00 mm

Waga: 14,14 g

Wielkość
emisji: 80.000 szt. (z czego NBP kolekcjonerom
udostępnił 55.000 szt. monet)

Cena
emisyjna NBP: 85 zł

Data emisji monet w
NBP: 22.01.2010 r.

Srebrna moneta
kolekcjonerska autorstwa projektanta światowej sławy - Roberta Kotowicza.

Szlachetny kruszec, walory artystyczne oraz bezcenny
walor historyczny związany z udokumentowaniem ważnego wydarzenia - 65.
rocznicy oswobodzenia KL Auschwitz-Birkenau.

Brama obozowa Auschwitz

Zgodnie z oficjalnymi
zapowiedziami NBP tylko "niewielka
część" nakładu miała być przeznaczona na - cytat ze strony
NBP: "cele własne NBP związane z promocją i reprezentacją, a także na
cele reprezentacyjne organów władzy publicznej oraz na
potrzeby własne instytucji i organizacji, których zakres
działania związany jest z tematyką danej emisji. Takie zasady
obowiązują obecnie i nie ulegną one zmianie".

Jednakże w dniu
4.01.2010 r. w godzinach popołudniowych NBP podał do publicznej
wiadomości informację o tym, iż kolekcjonerom spośród 80.000
szt. udostępni 55.000 szt. monet, zaś 25.000 szt. monet NBP przeznacza
na własne "cele reprezentacyjne", co stanowi "jedynie" 31,25% nakładu.

Na licytację monety "65.
Rocznica Oswobodzenia KL Auschwitz-Birkenau" NBP przeznaczył zatem
zaledwie 55.000 sztuk
monet, co może oznaczać znaczną redukcję sprzedaży.

Dla porównania przypominamy, że np. wyemitowana w roku 2009
w nakładzie 50.000 szt. srebrna moneta kolekcjonerska o nominale 20 zł
"65. rocznica likwidacji getta w Łodzi" osiągnęła wartość rynkową -
około 180 zł, mimo że jej cena emisyjna wynosiła 104 zł.

Srebrna
moneta kolekcjonerska, z historycznym napisem „ARBEIT MACHT FREI” widniejącym na bramie obozu oraz wizerunkiem dobrowolnego więźnia Witolda Pileckiego, upamiętnia 65. rocznicę wyzwolenia przez wojska radzieckie
obozu koncentracyjnego Auschwitz.

Awers: u
góry wizerunek napisu nad bramą wejściową do obozu: ARBEIT
MACHT FREI, poniżej wizerunek fragmentu słupa oraz drutu kolczastego.

Rewers: centralnie
wizerunek popiersia Witolda Pileckiego - dobrowolnego więźnia KL
Auschwitz, na tle wizerunku ogrodzenia obozu oraz fragment wieży
strażniczej.
W dolnej części napis KL Auschwitz oraz numer 4859, czyli numer obozowy
Witolda Pileckiego.

W dniu 27 stycznia 1945 roku wojska radzieckie oswobodziły miasto
Oświęcim oraz obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau. W
obozie zastano około 5 000 ciężko chorych więźniów
różnych narodowości.

Pierwszej pomocy udzielali żołnierze radzieccy, sanitariuszki oraz
siostry z klasztoru Serafitek. W pierwszych dniach po wyzwoleniu na
teren obozu przybywali również mieszkańcy Oświęcimia, a
także dalszych rejonów Polski w poszukiwaniu rodzin i
znajomych, a także niosąc pomoc humanitarną wyzwolonym więźniom,
których stan zdrowia nie pozwalał opuścić obozu.

*****

Auschwitz-Birkenau - niemiecki nazistowski obóz
koncentracyjny i zagłady - 27 stycznia 1945 r. oswobodzili żołnierze
Armii Czerwonej. W walkach o wyzwolenie miasta i obozu poległo ponad
230 żołnierzy sowieckich.

Obóz koncentracyjny Auschwitz (Oświęcim) założyli Niemcy w
połowie 1940 r., ponieważ zwiększała się liczba aresztowanych
Polaków. Najstarsza część obozu, tak zwany obóz
macierzysty (lub Auschwitz I) powstał w budynkach dawnych koszar.

Jesienią 1941 r. w pobliskiej wsi Birkenau (Brzezinka) Niemcy
rozpoczęli budowę drugiej części obozu. Nazwano go Auschwitz II (lub
Birkenau). Okresowo więziono w nim blisko 100 tys. osób. To
tam zbudowano większość urządzeń masowej
zagłady komór gazowych i krematoriów.
Obóz Birkenau odegrał główną rolę w programie
zbrodni, określonej przez nazistów jako "ostateczne
rozwiązanie kwestii żydowskiej.

Oprócz obozów Auschwitz I i Auschwitz II istniały
też podobozy. Powstawały one przy zakładach przemysłowych i
gospodarstwach rolnych. Ich celem było wyzyskanie niewolniczej pracy
więźniów. Największy był podobóz przy zakładach
Buna w Monowitz (Monowice). Od końca 1943 r. określano go mianem
Auschwitz III lub KL Monowitz. W ten sposób powstał rozległy
kompleks trzech połączonych ze sobą obozów:
Auschwitz-Birkenau-Monowitz, z siecią podobozów. Obozy i
podobozy otoczone były drutem kolczastym i wieżami strażniczymi.

W pierwszym okresie istnienia obozu trafiali do niego
głównie Polacy, ale również więźniowie niemieccy,
z reguły funkcyjni. Z czasem przysyłano tu mieszkańców
innych krajów okupowanych.

Od początku 1942 r. Auschwitz był głównym ośrodkiem zagłady
Żydów. Decydowała o tym bliskość głównych skupisk
ludności żydowskiej. Do Auschwitz-Birkenau kierowano transporty z gett
całej okupowanej Europy. Jeszcze w 1944 r. Niemcy zagazowali tu setki
tysięcy Żydów, głównie węgierskich.

Stosowano także inne metody mordowania. Esesmani rozstrzeliwali
więźniów np. pod "ścianą śmierci", a także zabijali
zastrzykami z fenolu. W odwecie za ucieczkę z obozu kierowali
więźniów na śmierć głodową. W taki sposób w 1941
r., ratując życie współwięźnia, dobrowolnie zginął
franciszkanin Maksymilian Maria Kolbe. Dziesiątki tysięcy
więźniów zmarło w wyniku warunków bytowania,
zwłaszcza głodu, chorób i wyniszczającej pracy. Wiele
osób zginęło na skutek prowadzonych przez lekarzy SS
eksperymentów pseudomedycznych.

Do Auschwitz deportowano łącznie przypuszczalnie około 1 300 tys.
osób (w tym około 1 100 tys. Żydów i 140-150 tys.
Polaków), jednak zarejestrowano tylko około 400 tys.
osób. Bez rejestrowania skierowano do komór
gazowych setki tysięcy Żydów. Końcowa liczba ofiar Auschwitz
wyniosła około 1 100 tys. osób. Wśród nich około
1 mln (90 %) stanowili Żydzi. W obozie zginęło około 70-75 tys.
Polaków, 21 tys. Cyganów, 15 tys.
jeńców sowieckich oraz 10-15 tys. więźniów innych
narodowości.

Mimo skrajnie trudnych warunków, już od 1940 r. w Auschwitz
istniała więzienna konspiracja. Jednym z jej założycieli był Witold
Pilecki, który, aby trafić do obozu, celowo dał się ująć w
Warszawie w trakcie łapanki. Informacje od członków
konspiracji działającej w Auschwitz i wokół obozu trafiały
na Zachód. W obozie dochodziło do ucieczek, a nawet
buntów, krwawo tłumionych przez SS.

W połowie stycznia 1945 r., wobec ofensywy sowieckiej, wydano rozkaz
likwidacji obozu. Z Auschwitz wyprowadzono 56 tys. więźniów.
Ten "marsz śmierci" kosztował życie tysięcy ofiar. Setki
więźniów, pozostawionych w obozie z powodu niezdolności do
marszu, zmarło w wyniku chorób i z wycieńczenia lub zostało
zamordowanych przez esesmanów.

Obóz Auschwitz oswobodziły oddziały Pierwszego Frontu
Ukraińskiego Armii Czerwonej. Wyzwoliciele zastali ślady zbrodni, w tym
zwłoki więźniów, wysadzone krematoria, a także stosy
przedmiotów zagrabionych ofiarom największej w dziejach
fabryki śmierci.

autor: Tadeusz Kondracki

źródło: NBP / Mennica Polska