10 zł, 70-lecie Kultury Paryskiej, 2017

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 3179

Kultura Paryska

Stan zachowania monety:
I
(menniczy)

Emitent: Narodowy
Bank Polski

Nominał: 10
zł

Srebro: Ag
925

Stempel:
lustrzany

Średnica:
32,00 mm

Waga: 14,14 g

Rant: gładki

Wielkość emisji:
15 000 szt.

Cena
emisyjna NBP: 110
zł

Data emisji monety:
10.08.2017 r.

Projektant:
Anna Wątróbska-Wdowiarska

W
zestawie: srebrna
moneta w kapsule ochronnej, kaszerowane pudełko, folder
emisyjny

Awers: Na awersie
monety zostały przedstawione wizerunki okładek
„Kultury” i „Zeszytów
Historycznych” – najbardziej znanych i
opiniotwórczych pism wydawanych przez Instytut Literacki.

Rewers:
Rewers monety przedstawia portret Jerzego Giedroycia z profilu oraz
stylizowany wizerunek maszyny do pisania stojącej na biurku Redaktora.

Kultura Paryska

Kiedy w czerwcu 1947 r. ukazał się pierwszy numer
„Kultury”, nikt nie przypuszczał, że narodził się
jeden z najważniejszych ośrodków kulturalnych i politycznych
powojennej polskiej emigracji. Pieniądze na założenie Instytutu
Literackiego (IL), który przez kolejnych pięć dekad wydał
nie tylko 637 numerów miesięcznika
„Kultura”, ale także 171 numerów
„Zeszytów Historycznych” oraz ponad
czterysta książek, pochodziły z funduszy 2.Korpusu Polskiego
gen.Władysława Andersa. Bardzo szybko jednak założyciel pisma Jerzy
Giedroyc (1906–2000) spłacił zaciągnięty dług, a siedzibę
redakcji przeniósł z Rzymu do Maisons-Laffitte pod Paryżem.
Z dala od głównych ośrodków polskiej emigracji
politycznej – zlokalizowanych w Wielkiej Brytanii i USA
– budował tam coraz bardziej wpływowy ośrodek oddziałujący
nie tylko na polską diasporę, ale i na kraj, którego losy
pozostawały w centrum zainteresowania Giedroycia i jego najbliższych
współpracowników. Wśród tych ostatnich
do najważniejszych należeli mieszkający wraz z nim w owianym legendą
domu przy ulicy de Poissy brat Henryk, a także Zofia i Zygmunt
Hertzowie oraz Józef Czapski. Na linię polityczną
„Kultury”, budowaną w opozycji do większości
środowisk emigracyjnych, największy wpływ obok samego Giedroycia miała
publicystyka Juliusza Mieroszewskiego. Przekonywał w niej, że uzyskanie
– po prognozowanym rozpadzie ZSRR – suwerenności
Ukrainy, Litwy i Białorusi (ULB) stanowi jeden z fundamentów
bezpieczeństwa geopolitycznego Rzeczypospolitej. Do najbardziej
znaczących publicystów „Kultury”należeli
też m.in. Gustaw Herling-Grudziński, Konstanty Jeleński, Leopold Unger
i Czesław Bielecki. Przemycane do Polski – najczęściej w
formie
miniaturowych wydawnictw – kolejne numery
„Kultury” oraz książki z charakterystyczną jońską
kolumną z literami ILP (Instytut Literacki Paryż) należały do
najbardziej poszukiwanych lektur. Dzięki nim Polacy mogli się zetknąć z
wolną od komunistycznej cenzury twórczością takich postaci
jak Witold Gombrowicz, Czesław Miłosz, Marek Hłasko, Stefan
Kisielewski, Leopold Tyrmand czy Leszek Kołakowski. Mimo że za
posiadanie wydawnictw „Kultury”, a tym bardziej za
współpracę wydawniczą z Jerzym Giedroyciem groziły w PRL
represje, do Maisons-Laffitte przybywały kolejne pokolenia
Polaków odwiedzających Francję.

Prof. dr hab. Antoni Dudek, UKSW