10 zł, Historia monety polskiej - brakteat Mieszka III, 2014

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 2956

Kolekcja:
Srebrne monety o
tematyce historycznej i numizmatycznej

Seria:
Historia
monety polskiej

Temat:
Brakteat Mieszka III Starego

Stan zachowania: I (menniczy)

Nominał: 10 zł

Srebro: Ag
925

Stempel:
lustrzany

Średnica: 32,00 mm

Waga: 14,14 g

Wielkość emisji:
20 000 szt.

Cena emisyjna: 142 zł

Data emisji monet: 10.09.2014 r.

Projektant monety: Dominika
Karpińska-Kopiec

W zestawie: srebrna moneta w
kapsule ochronnej, blister, folder emisyjny NBP

Srebrna dziesięciozłotówka „Brakteat Mieszka III
Starego”
to czwarta pozycja w nowej serii monet okolicznościowych „Historia monety
polskiej”. W ramach serii ukaże się 20 srebrnych monet z
wizerunkami historycznych monet: denarów, brakteatów, groszy, szelągów,
talarów, dukatów. W ten sposób NBP upamiętni
historię polskiej monety, która liczy już przeszło 1000 lat.

Projekt monety:
Dominika Karpińska-Kopiec

Brakteat Mieszka III Starego

Mennictwo Mieszka III Starego (1173–1177 i 1181–1202) otwiera
nowy okres w dziejach monety polskiej – okres brakteatów, czyli cienkich monet
bitych tylko z jednej strony. Zastąpiły one cięższe, dwustronne
denary, które były do tej pory w obiegu. Jednocześnie obserwujemy
znaczne zwiększenie liczby typów monet. Mieszkowi III przypisuje się ich ponad 50.
Na monetach tych widnieją różne przedstawienia księcia, św. Wojciecha,
zwierząt – prawdziwych i fantastycznych. Znane są też monety, na
których nie ma żadnych wizerunków, a występują wyłącznie napisy. I tu
kolejna niespodzianka – napisy na
monetach Mieszkowych są nie tylko po łacinie, ale również w języku
hebrajskim. Zjawisko to tłumaczy się zatrudnianiem w mennicach
Żydów, a nawet dzierżawieniem przez nich dochodów menniczych. Dochody
te powstawały w czasie przeprowadzanej okresowo wymiany monet. To
właśnie „odnawianie monety”, dokonywane nawet trzy razy w roku,
wyjaśnia taką obfitość typów monetarnych.

Do serii obrazującej historię monety polskiej został wybrany brakteat z wyobrażeniem lwa zwróconego w
lewo, ale z głową skierowaną do tyłu. W otoku towarzyszy mu
napis ze względu na formę i treść zupełnie wyjątkowy. Hebrajskimi
literami zapisano tam bowiem po polsku: „Mieszko król Polski”.
Ponieważ jednak Mieszko, jak wiadomo, nie nosił korony, nazwanie go
królem oznacza tylko, że w oczach żydowskich mincerzy był władcą
potężnym, przewyższającym znaczeniem drobnych książąt dzielnicowych. W
tym kontekście możemy się domyślać, że lew – król zwierząt –
personifikował samego Mieszka.

Na naszej nowej monecie do lwa z brakteatu Mieszka nawiązuje wizerunek lwa zaczerpnięty z obramowania
Drzwi Gnieźnieńskich. Natomiast na drugiej stronie monety widzimy scenę wzorowaną na patenie
ofiarowanej przez Mieszka III klasztorowi cystersów w Lądzie.
Wyobrażono tu księcia donatora (z lewej strony), św. Mikołaja – patrona
klasztoru (po środku) i opata Szymona (z prawej strony).

Stanisław Suchodolski

Nowa seria „Historia monety
polskiej” 
„Historia monety polskiej” to wyjątkowa seria srebrnych monet
okolicznościowych adresowana do kolekcjonerów zainteresowanych nie
tylko monetami współczesnymi, ale również historycznymi. W ramach serii
NBP przypomni najbardziej charakterystyczne dla danego okresu typy i
nominały polskich monet. Ich wizerunki umieszczane będą zarówno na
awersie, jak i na rewersie nowych monet. Będą one emitowane w porządku
chronologicznym, wyłącznie w srebrze.
Serię rozpoczną monety okresu denarowego (X–XIII w.), a w
pierwszej kolejności denary trzech Bolesławów: Chrobrego, Śmiałego i
Krzywoustego. Dwie kolejne monety tego okresu to tzw. brakteaty, czyli
denary bite tylko jednostronnie na cienkich, łamliwych blaszkach.
Następnie NBP przypomni monety z okresu groszowego (XIV i XV
wiek), kiedy to Kazimierz Wielki wybił pierwsze polskie grosze, a
Władysław Łokietek zainicjował bicie monety złotej.
Kolejny okres historii monety polskiej obejmuje czasy
Rzeczypospolitej, tzw. okres złotowy, w którym istniał już
rozwinięty system pieniężny. W tym czasie pojawiły się monety o
nominałach najmniejszych (szelągi) i największych (talary, dukaty).
Pojawia się też pierwsza złotówka – już nie tylko jako
jednostka obrachunkowa, ale także w postaci konkretnej monety (tzw.
tynf za panowania Jana Kazimierza). Jedna z monet serii poświęcona
będzie także największej monecie polskiej o nominale stu
dukatów, bitej przez Zygmunta III Wazę. Upamiętniona zostanie również moneta
najmniejsza – miedziany szeląg Jana Kazimierza.
Ponadto w serii uwzględniony będzie pieniądz emitowany już po
dokonaniu rozbiorów Polski – z czasów powstań narodowych i Księstwa
Warszawskiego, a także po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Ostatnią
upamiętnioną w serii monetą będzie 5 złotych z rybakiem z
czasów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.
źródło: Mennica
Polska / NBP/ Stanisław Suchodolski