10 zł, Wrzesień 1939 roku - Wieluń, 2009

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 882

Kolekcja: Srebrne monety o tematyce historycznej

Stan zachowania monety: I (menniczy)
Nominał: 10 zł
Srebro: Ag 925
Stempel: lustrzany
Średnica: 32,00 mm
Waga: 14,14 g
Wielkość emisji: 100.000 szt.
Cena emisyjna NBP: 58 zł 
Data emisji monet w NBP: 28.08.2009 r.

Srebrna moneta kolekcjonerska, która uczy historii, stanowiąc wyraz hołdu tym, którzy zginęli za naszą Ojczyznę.

Na rewersie monety upamiętniającej los Wielunia, który jako pierwszy został poddany barbarzyńskim nalotom na obiekty cywilne, ukazano samoloty Junkers na tle wizerunku ratusza z Bramą Krakowską w Wieluniu.

Ciekawym ujęciem tematu i wysokimi walorami artystycznymi charakteryzuje się również awers srebrnej monety kolekcjonerskiej. Estetycznie zostało na nim uwiecznione symboliczne rozdarcie naszego kraju przez agresorów: niemieckiego i radzieckiego.

Projektant silnie zaakcentował i w bardzo wymowny sposób przedstawił na nim zarys terytorium Polski oraz ataki hitlerowców i sowietów na naszą Ojczyznę, które miały miejsce w dniach 1 i 17 września 1939 roku.

Dynamiczny projekt ukazuje inwazje - barbarzyńskie napady dwóch państw, co zostało trafnie uwypuklone poprzez użycie różnych czcionek oraz odpowiednich symboli III Rzeszy i ZSRR.

Z uwagi na historyczny motyw, jak i piękno jego interpretacji - uwiecznionej w szlachetnym kruszcu - ta srebrna moneta kolekcjonerska - to pozycja godna szczególnego polecenia.

Awers: u
góry wizerunek orła
ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Pod nim stylizowany
wizerunek terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w granicach z
1.09.1939 r. Pośrodku terytorium stylizowany wizerunek pęknięcia. Z
lewej strony wskaźnik z symbolem swastyki, z prawej strony wskaźnik
z symbolem sierpa i młota skierowane na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, symbolizujące niemiecką i radziecką agresję. Pod nimi
daty: 01.09.1939 i 17.09.1939. W otoku napis: RZECZPOSPOLITA POLSKA
oraz oznaczenie roku emisji: 2009. U dołu napis: 10 ZŁ. Pod lewą łapą
orła znak mennicy: M/W.
Rewers:
stylizowane wizerunki trzech samolotów Junkers na tle chmur
i spadających bomb. Między chmurami widoczny stylizowany wizerunek
ratusza z Bramą Krakowską w Wieluniu. U góry
półkolem napis: WIELUŃ - 1 WRZEŚNIA 1939.
Projektant monety:
Urszula Walerzak (awers), Wojciech Siudmak (rewers)

Monety kolekcjonerskie i
obiegowe wyemitowane przez NBP

o tematyce: "Wrzesień
1939 roku

- Warszawa, Wieluń, Westerplatte"

Wojna Obronna Polski w
1939 r.

● Wybuch II wojny światowej był dla Polski wydarzeniem
tragicznym w
swych następstwach - doprowadził do zagłady odrodzonego w 1918 r.
państwa polskiego.

● 1 września 1939 r. Polska znalazła się w stanie konfrontacji zbrojnej
z potężną machiną wojenną III Rzeszy, a 17 września także z siłami
swego wschodniego sąsiada - Rosji Sowieckiej. Dysproporcja sił była
przygniatająca. Mimo poświęcenia walczącego wojska oraz patriotycznej
postawy społeczeństwa klęska była nieunikniona. Odsiecz sojuszniczej
Francji i Wielkiej Brytanii nie nadeszła.

● W tej sytuacji zdołano ewakuować przez Rumunię do Francji i Wielkiej
Brytanii możliwie dużą liczbę żołnierzy, by kontynuować walkę.

● Polskę czekało długie 5 lat okupacji, olbrzymie straty materialne,
terytorialne i ludnościowe oraz szczególnie bolesna zagłada
znacznej części polskiej inteligencji.

Obrona Warszawy

● Już od 1 września stolica Polski była celem ataków
niemieckiego lotnictwa.

● Bezpośrednie zagrożenie dla Warszawy nadeszło 3 września po
przełamaniu przez nacierające wojska niemieckie frontu w rejonie
Częstochowy. Powołano wtedy Dowództwo Obrony Warszawy z gen.
bryg. Walerianem Czumą na czele. Utworzono też Armię
„Warszawa” pod dowództwem gen. dyw.
Juliusza Rómmla i liczne oddziały ochotnicze. Ważną rolę
odegrał samorząd miejski i prezydent Stefan Starzyński,
który objął funkcję komisarza cywilnego przy
Dowództwie Obrony.

● 8 września niemieckie wojska pancerne dotarły na przedpole Warszawy i
z marszu zaatakowały miasto. Szturm ten i kolejny, 9 września, zostały
odparte.

● 15 września Niemcy zamknęli pierścień okrążenia wokół
Warszawy. Ogółem w oblężonym mieście znalazło się około 120
tysięcy żołnierzy. Walczyła też ludność cywilna. Miasto było
systematycznie ostrzeliwane przez artylerię i bombardowane.
Szczególnie ciężkie naloty miały miejsce 17 i 25 września.
26 i 27 września Niemcy ponownie atakowali polskie pozycje, ale bez
powodzenia.

● Tymczasem sytuacja obrońców pogarszała się - brakowało
wody, żywności i amunicji. 28 września Warszawa skapitulowała. Dla
miasta i jego mieszkańców rozpoczął się długi okres okupacji
i walki konspiracyjnej.

Bombardowanie Wielunia

● Wieluń był przed wojną niewielkim miastem leżącym około 20 km od
ówczesnej granicy polsko-niemieckiej.

● 1 września 1939 r., około godz. 4:40, miasto stało się celem nalotu
bombowców nurkujących Luftwaffe. W gruzach legło około 70%
zabudowy. Zabytkowe śródmieście zniszczono niemal w 90%.
Zginęło około 1200 osób cywilnych. Nalot na Wieluń nie miał
uzasadnienia wojskowego - w mieście nie było oddziałów
polskiego wojska. Strona niemiecka tłumaczy to zdarzenie błędem
niemieckiego wywiadu, który meldował, że w mieście znajduje
się polska brygada kawalerii, co nie było prawdą. Strona polska uznaje
ten nalot za zbrodnię wojenną.

Obrona Westerplatte

● Od 1926 r. na półwyspie Westerplatte istniała polska
składnica amunicyjna zwana Wojskową Składnicą Tranzytową. W 1939 r. jej
załoga liczyła około 180 żołnierzy i oficerów.

● 1 września 1939 r. o godz. 4:45 pancernik Schleswig-Holstein
rozpoczął ostrzał Westerplatte. Do natarcia ruszyły oddziały szturmowe
wspierane przez ciężką artylerię i bombowce nurkujące. Przewaga
Niemców była przytłaczająca.

● Polska załoga miała bronić się kilkanaście godzin - tymczasem
walczyła aż 7 dni. Poległo 15 żołnierzy polskich, a około 50 było
rannych. Straty niemieckie wyniosły 300-400 poległych i rannych.

● Obrona Westerplatte miała znaczenie nie tylko symboliczne, ale także
wojskowe - obrońcy przez 7 dni wiązali walką poważne siły niemieckie,
które przez ten czas nie mogły być użyte w innych miejscach.

autor: Wojciech
Krajewski, Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, źródło:
folder emisyjny NBP