2 zł, 500-lecie wydania Statutu Łaskiego, 2006

Producent: NBP - monety Nordic Gold

ID: 305

Moneta obiegowa 2 zł - 500-lecie wydania Statutu Łaskiego, 2006

Nominał: 2 zł
Metal: stop CuAl5Zn5Sn1
Stempel: zwykły
Średnica: 27,00 mm
Waga: 8,15 g
Nakład: 1.000.000 szt.
Data emisji monet: 6.11.2006 r.

Opracowany przez kanclerza wielkiego
koronnego Jana Łaskiego i wydrukowany w 1506 roku w Krakowie zbiór przywilejów i statutów obowiązujących w Królestwie
Polskim aż do czasu rozbiorów - przyczynił się do
ujednolicenia systemu prawnego i upowszechnienia znajomości prawa wśród
szlachty. Pięćsetna rocznica wydania tego dokumentu
prawnego - to rocznica ważnego wydarzenia z historii Polski uwieczniona na wyemitowanej przez NBP z tej okazji monecie obiegowej Nordic Gold.

"... aby wszystkim było przystępne,
co wszystkich obchodzi ..."
Radom, 3 maja 1505 r.

"Gdy nie wszystkim przystępne było, co wszystkich obchodzi, przeto na tym Sejmie Radomskim, na który ze wszystkich Królestwa i państwa naszych ziem, prałaci, baronowie i posłowie ziem oraz miast z rozkazu naszego przybyli, proszeni byliśmy głośno, abyśmy całemu Królestwu wydali jeden zbiorowy przywilej, obejmujący statuty w tym państwie obowiązujące [...] i abyśmy przywilej ten rozesłali po wszystkich starostwach i kościołach w oryginale, aby znajomość jego z wyjątkowej powszechną się stała ..."

Aleksander Confirmat Statutum Collectum Łaski Anno 1505

Statut Łaskiego,
Statuty Łaskiego (łac. Commune
Incliti Poloniae regni privilegium constitutionum et indultuum
publicitus
decretorum approbatorumque) (Przesławnego
Królestwa Polskiego przywileje,
konstytucje i zezwolenia urzędowe oraz uznane dekrety) - dokument
będący spisem
wszystkich statutów i przywilejów obowiązujących
w Królestwie Polskim,
opracowany przez kanclerza wielkiego koronnego Jana Łaskiego na
zlecenie króla
i sejmu, którzy swą decyzję wyrazili w Radomiu w 1505 r.

Statut Łaskiego nie obejmował
uchwalonego w 1501 r. przywileju
mielnickiego, który powierzał decydującą władzę w państwie
senatowi. Był więc
wyrazem zwycięstwa nowej magnaterii skupionej wokół Jana
Łaskiego i popieranej
przez średnią szlachtę nad obozem starego możnowładztwa. Pomijał także
tekst
unii mielnickiej, która miała wprowadzić między Koroną a
Litwą unię realną.Wydrukowany
w
1506 r. w Drukarni Jana Hallera w Krakowie i rozesłany do wszystkich
sądów
polskich, przyczynił się do ujednolicenia systemu prawnego i
zwiększenia centralizacji
państwowej, a także upowszechnienia znajomości prawa wśród
szlachty. Egzekucja
praw i przywilejów zawartych w Statucie stała się
głównym postulatem ruchu
egzekucyjnego, rozwijającego się w I połowie XVI wieku. Statut stał się
fundamentalnym źródłem prawa aż do rozbiorów.
Składał się z dwóch części.

Część pierwsza
Część
pierwsza dotyczyła prawa publicznego i sądowego.
Zawierała ułożone chronologicznie przywileje ziemskie i generalne,
statuty i edykty królewskie, konstytucje sejmowe, umowy i
traktaty
międzynarodowe (w tym m. in. statuty Kazimierza Wielkiego, teksty unii
polsko-litewskich i pokojów polsko-krzyżackich) oraz
krótki spis
"Processus iuris" zawierający przepisy postępowania sądowego i
egzekucyjnego. Część ta posiadała charakter urzędowy, gdyż została
potwierdzona
przez króla Aleksandra Jagiellończyka.

Część druga
Część
druga obejmowała przede wszystkim pomniki prawa
niemieckiego, takie jak Zwierciadło saskie (spis prawa zwyczajowego
Saksonii),
Weichbild Magdeburski (zbiór prawa magdeburskiego) czy prawo
lubeckie. Znalazły
się w niej również traktaty O wojnie sprawiedliwej i
niesprawiedliwej i o
prawie rzymskim, obydwa pochodzące z XIV wieku. Nie posiadała mocy
formalnoprawnej.
źródło: NBP / Mennica Polska / Wikipedia