2 zł, Polscy Malarze XIX/XX w.: Aleksander Gierymski (1850-1901), 2006

Producent: NBP - monety Nordic Gold

ID: 322

Moneta
obiegowa 2 zł - Polscy Malarze XIX/XXw.: Aleksander Gierymski
(1850-1901), 2006

Nominał:
2 zł

Metal: stop
CuAl5Zn5Sn1

Stempel:
zwykły

Średnica:
27,00 mm

Waga: 8,15 g

Wielkość emisji:
1.000.000 szt.

Data emisji monet: 5.12.2006 r.

Moneta
obiegowa Nordic Gold, uwieczniająca Aleksandra Gierymskiego i jego
obrazy - „Portret własny z paletą” oraz
„Powiśle”.

Aleksander Gierymski, Powiśle,
1883

Awers: Wizerunek
orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, po bokach orła
oznaczenie roku emisji: 2006, pod orłem napis: 2 ZŁ, w otoku napis:
RZECZPOSPOLITA POLSKA, poprzedzony oraz zakończony sześcioma perełkami.
Pod lewą łapą orła znak mennicy.

Rewers: Wizerunek
Aleksandra Gierymskiego z obrazu „Portret własny z
paletą” z 1891-1892r. Z prawej strony stylizowany wizerunek
fragmentu obrazu „Powiśle” z 1883r. U dołu
półkolem napis: ALEKSANDER GIERYMSKI 1850-1901.

Na boku: ośmiokrotnie
powtórzony napis: NBP, co drugi odwrócony o 180
stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant monety: Ewa
Tyc-Karpińska (awers), Roussanka Nowakowska (rewers).

Aleksander
Gierymski,
Święto trąbek, 1880

Aleksander Gierymski,
właściwie Ignacy Aleksander Gierymski (ur. 30 stycznia 1850 w
Warszawie, zm. w okresie między 6-8 marca 1901 w Rzymie), polski
malarz, tworzący w XIX wieku. Młodszy brat Maksymiliana Gierymskiego.
Gierymski ukończył w Warszawie szkołę średnią, a następnie szkołę
rysunku. W latach 1868-1872 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w
Monachium, którą ukończył ze złotym medalem.
Wyróżnienie otrzymał za swoją pracę dyplomową Kupiec
wenecki. W latach 1873-1874 przebywał we Włoszech, głównie w
Rzymie. Tam powstały dwa jego pierwsze znane obrazy: Austeria rzymska i
Gra w mora, które Gierymski przywiózł na początku
1875 do Warszawy i wystawił w Zachęcie. Oba obrazy wzbudziły
zainteresowanie publiczności i krytyki.

Aleksander Gierymski,
Żydówka z cytrynami, 1881

Od końca 1875 do 1879 artysta ponownie przebywał w Rzymie. W okresie
tym intensywnie pracował nad dalszym doskonaleniem swego rzemiosła,
wiele czasu poświęcając studiowaniu malarstwa włoskiego. Podstawowym
jego dziełem okresu rzymskiego był obraz W altanie, którego
ostateczną realizację poprzedził długi szereg studiów
przygotowawczych (np. Cylinder na stole, Pan w czerwonym fraku i inne).
Temat obrazu - zebranie towarzyskie w kostiumach z XVIII w., odbywające
się w altanie prześwietlonej od tyłu słońcem - pozwolił artyście
skoncentrować uwagę na zgłębieniu zagadnień związanych z wzajemnym
oddziaływaniem na siebie koloru i światła. W rozwiązaniu tych zagadnień
Gierymski zbliżył się do współczesnych jemu
impresjonistów francuskich, których dzieł
najprawdopodobniej nie znał, gdyż nie był wówczas jeszcze w
Paryżu.

Aleksander Gierymski, W
altanie, 1882

Najświetniejszy okres twórczości Gierymskiego przypadł na
lata 1879-1888, które artysta spędził w Warszawie. W okresie
tym związał się z grupą młodych literatów i malarzy spod
znaku pozytywizmu, skupiających się wokół tygodnika
"Wędrowiec". Rzecznikiem spraw malarstwa był na łamach tego pisma
Stanisław Witkiewicz, który podjął walkę o należyte uznanie
w społeczeństwie dla sztuki Gierymskiego.
Obrazy Gierymskiego tworzone w okresie warszawskim, jak Pomarańczarka,
Brama na Starym Mieście, Przystań na Solcu, Trąbki, Piaskarze i inne,
mają tematy zaczerpnięte z życia biedoty Powiśla i Starówki.

Wielka twórczość z okresu warszawskiego nie znalazła jednak
dostatecznego zrozumienia w ówczesnym społeczeństwie
polskim. Artysta niezrozumiany i niedoceniony w ojczyźnie, pozbawiony
środków utrzymania, opuścił w 1888 Warszawę i wyjechał za
granicę. Od tego momentu przebywał głównie w Niemczech i
Francji. Zmiana środowiska wpłynęła na zmianę charakteru jego sztuki.
Oderwany od rodzinnych stron zaczął malować obrazy mniej osobiste.
Ośrodkiem jego zainteresowań stał się pejzaż (widoki zamku Kufstein,
Fragment Rotenburga, krajobrazy nadmorskie). Wielokrotnie malował tzw.
nokturny, czyli nocne widoki miejskie, które dawały mu
możność studiowania trudnych zagadnień związanych ze sztucznym
oświetleniem (nokturny monachijskie, Opera paryska w nocy, Zmierzch nad
Sekwaną).

Aleksander Gierymski,
Morze, 1901

Krótkotrwały pobyt w kraju w latach 1893-1895 w związku ze
staraniami o katedrę malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
spowodował u Gierymskiego nowy przypływ zainteresowań życiem człowieka.
Owocem tych zainteresowań stała się Trumna chłopska.
Ostatnie lata życia Gierymskiego upłynęły we Włoszech. Z tego okresu
pochodzą takie jego dzieła, jak Wnętrze bazyliki San Marco w Wenecji,
Piazza del Popolo w Rzymie czy widoki Werony. Wyrazem gorzkich
zawodów jest namalowany na rok przed śmiercią autoportret.
Patrzył on na świat chłodnym okiem naturalisty, ale temperament miał
bardzo burzliwy. I choć ostatnie lata swojego życia spędził w szpitalu
dla umysłowo chorych, to jednak pozostawił po sobie dzieło unikalne.
Jego obrazy to już realizm taki jak u Courbeta, nieunikający
tematów życia, nawet tych "niskich", o których
moglibyśmy powiedzieć, że są "źle urodzone". Dobrym przykładem może być
Święto Trąbek (pierwsza wersja z 1884 r.).

Ważniejsze dzieła Aleksandra Gierymskiego:
Żydówka z cytrynami (1881),
W altanie (1882),
Trumna chłopska (1894-1895),
Droga w Bronowicach (ok. 1895),
Ulica nocą (ok. 1890).

źródło: NBP / Mennica
Polska S.A. / Wikipedia