20 zł, Historia monety polskiej - dukat Zygmunta Starego, 2016

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 3148

dukat zygmunta

Kolekcja:
Srebrne monety o
tematyce historycznej i numizmatycznej

Seria:
Historia
monety polskiej

Temat: Dukat
Zygmunta Starego

Stan zachowania: I (menniczy)

Nominał: 20 zł

Srebro: Ag
925

Stempel:
lustrzany

Dodatek:
selektywne złocenie

Średnica:
38,61 mm

Waga: 28,28
g

Wielkość emisji:
20 000 szt.

Cena emisyjna:
190 zł

Data emisji monet:
14.06.2016 r.

Projektant monety:
Dominika
Karpińska-Kopiec

W zestawie:
srebrna moneta w
kapsule ochronnej, pudełko kaszerowane, folder emisyjny NBP

Srebrna dwudziestozłotówka „Dukat
Zygmunta Starego”
to dziewiąta pozycja w nowej serii monet okolicznościowych „Historia
monety
polskiej”. W ramach serii ukaże się 20 srebrnych monet z
wizerunkami historycznych monet: denarów, brakteatów, groszy, szelągów,
talarów, dukatów. W ten sposób NBP upamiętni
historię polskiej monety, która liczy już przeszło 1000 lat.

Projekt
monety: Dominika Karpińska-Kopiec

Dukat Zygmunta Starego

Panowanie
Zygmunta Starego (1506–1548) rozpoczyna nowy okres w historii pieniądza
polskiego. Po epoce monety późnośredniowiecznej, opartej na półgroszu,
nastąpił czas pieniądza nowożytnego. Mamy wówczas do czynienia już z
całym systemem  pieniężnym. Jego podstawą był złoty
obrachunkowy, na który składało się 30 realnych groszy. Istniały
również krotności grosza w postaci trojaków i szóstaków a także
nominały drobniejsze – półgroszki, denary i trzeciaki.

Zmienił się też wygląd monet. W napisach litery gotyckie zostały
zastąpione przez litery zwane łacińskimi. Pojawiły się prawdziwie
renesansowe, realistyczne portrety króla, a w legendach zaczęto
umieszczać daty emisji.

Przełomowe znaczenie miało wprowadzenie w 1528 roku waluty złotej –
złotego polskiego zwanego dukatem. Do naszej serii został wybrany dukat
z 1529 roku. Na jego awersie widać zwrócone w prawo popiersie króla w
zbroi i koronie na głowie. Uwagę zwraca założony pod koronę królewską
czepiec, który przypomina fryzurę. W otoku czytamy: SIGIS[mundus] I –
REX POL[onie], czyli Zygmunt I król Polski. U dołu, poziomo, data 1529
i ornament roślinny. Na rewersie umieszczono pod koroną 
pięciopolową tarczę herbową. U góry nosi ona Orła polskiego i Pogoń
litewską, na dole Lwa ruskiego i Orła pruskiego, w środku natomiast
herb Habsburgów.  Ten ostatni upamiętniał matkę króla –
Elżbietę  Rakuszankę. Po bokach tarczy widzimy litery C – N,
które oznaczają miejsce wybicia (Cracovia) i imię podskarbiego
koronnego Mikołaja Szydłowieckiego (Nicolaus). W otoku sentencja:
IVSTVS VT  PALMA  FLOREBIT  (Sprawiedliwy
jako palma zakwitnie).

Na nowej monecie główny motyw stanowi oczywiście odwzorowanie dukata.
Na awersie elementem dodatkowym jest okrągła metryka z Orłem, nominałem
20 złotych i datą 2016. Całość została ujęta w bardzo efektowne
obramowanie  nawiązujące do wnętrza kopuły Kaplicy
Zygmuntowskiej.

Na stronie odwrotnej rewersowi dukata towarzyszy (w postaci poddruku
laserowego) Orzeł pod koroną z XVI-wiecznego drzeworytu.

Stanisław Suchodolski

Nowa seria
„Historia monety
polskiej”
„Historia monety polskiej” to wyjątkowa
seria srebrnych monet
okolicznościowych adresowana do kolekcjonerów zainteresowanych nie
tylko monetami współczesnymi, ale również historycznymi. W ramach serii
NBP przypomni najbardziej charakterystyczne dla danego okresu typy i
nominały polskich monet. Ich wizerunki umieszczane będą zarówno na
awersie, jak i na rewersie nowych monet. Będą one emitowane w porządku
chronologicznym, wyłącznie w srebrze.
Serię rozpoczną monety okresu denarowego
(X–XIII w.), a w
pierwszej kolejności denary trzech Bolesławów: Chrobrego, Śmiałego i
Krzywoustego. Dwie kolejne monety tego okresu to tzw. brakteaty, czyli
denary bite tylko jednostronnie na cienkich, łamliwych blaszkach.
Następnie NBP przypomni monety z okresu groszowego
(XIV i XV
wiek), kiedy to Kazimierz Wielki wybił pierwsze polskie grosze, a
Władysław Łokietek zainicjował bicie monety złotej.
Kolejny okres historii monety polskiej obejmuje czasy
Rzeczypospolitej, tzw. okres złotowy, w którym
istniał już
rozwinięty system pieniężny. W tym czasie pojawiły się monety o
nominałach najmniejszych (szelągi) i największych (talary, dukaty).
Pojawia się też pierwsza złotówka – już nie tylko
jako
jednostka obrachunkowa, ale także w postaci konkretnej monety (tzw.
tynf za panowania Jana Kazimierza). Jedna z monet serii poświęcona
będzie także największej monecie polskiej o
nominale stu
dukatów, bitej przez Zygmunta III Wazę. Upamiętniona zostanie również moneta
najmniejsza – miedziany szeląg Jana Kazimierza.
Ponadto w serii uwzględniony będzie pieniądz
emitowany już po
dokonaniu rozbiorów Polski – z czasów powstań narodowych i
Księstwa
Warszawskiego, a także po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Ostatnią
upamiętnioną w serii monetą będzie 5 złotych z rybakiem
z
czasów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.
źródło: Mennica
Polska / NBP/ Stanisław Suchodolski