5 zł, Historia monety polskiej - denar Bolesława Śmiałego, 2013

Producent: NBP - srebrne monety

ID: 2676

Kolekcja:
Srebrne monety o
tematyce historycznej i numizmatycznej

Seria:
Historia
monety polskiej

Temat:
Denar
Bolesława Śmiałego

Stan zachowania: I (menniczy)

Nominał: 5 zł

Srebro: Ag
925

Stempel:
lustrzany

Średnica:
24,00 mm

Waga: 7,07 g

Wielkość emisji:
20 000 szt.

Cena emisyjna: 105 zł

Data emisji monet: 30.08.2013 r.

W zestawie: srebrna moneta w
kapsule ochronnej, folder emisyjny NBP

Awers: U dołu, na
wyodrębnionej płaszczyźnie w kształcie okręgu, umieszczone są:
wizerunek orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej, napis w
otoku: RZECZPOSPOLITA POLSKA i, po oddzielającej kropce, oznaczenie
roku emisji: 2013, poniżej orła napis: 5 ZŁ oraz, pod orłem, po prawej
stronie, znak mennicy: M/W. Po prawej stronie, u góry, stylizowany
wizerunek fragmentu rewersu denara Bolesława Śmiałego, ze stylizowanym
wizerunkiem budowli z trzema wieżami zakończonymi kulistymi kopułami.
Po lewej stronie – stylizowany fragment plecionki w stylu romańskim.

Rewers: Z prawej
strony, stylizowany wizerunek awersu denara Bolesława Śmiałego, ze
stylizowanym popiersiem króla w koronie, z mieczem w dłoni. Z lewej
strony, na wyodrębnionej powierzchni, u dołu, stylizowana budowla w
stylu romańskim. Po prawej stronie, od góry do dołu, półkolem napis:
DENAR BOLESŁAWA II ŚMIAŁEGO.

Srebrna pięciozłotówka „Denar Bolesława II Śmiałego”
to druga pozycja w nowej serii monet okolicznościowych „Historia monety
polskiej”. W ramach serii ukaże się 20 srebrnych monet z
wizerunkami historycznych monet: denarów, brakteatów, groszy, szelągów,
talarów, dukatów. W ten sposób NBP upamiętni
historię polskiej monety, która liczy już przeszło 1000 lat.

Denar Bolesława Śmiałego

Bicie polskich monet zostało przerwane już pod koniec panowania
Bolesława Chrobrego. Wznowił je dopiero po półwiekowej przerwie jego
prawnuk– Bolesław Śmiały. Władca ten nie kontynuował jednak mennictwa
swojego wielkiego imiennika. O ile poprzednio emitowano aż kilkanaście
typów monet, ale w niewielkich nakładach, o tyle obecnie wypuszczono
tylko dwa podstawowe typy. Pierwszy pojawił się w czasie książęcych
rządów Śmiałego, drugi zaś po jego królewskiej koronacji, która odbyła
się w 1076 r. Oba typy znane są obecnie w setkach egzemplarzy, musiały
więc być bite masowo. Przemawia to za tym, że

były przeznaczone do obiegu i pełniły głównie funkcje ekonomiczne.

W typie 1. na awersie przedstawiono głowę księcia w profilu a wkoło
niej jego imię bez żadnej tytulatury.

Na rewersie widnieje znów wyobrażenie księcia, ale na koniu, z włócznią
i tarczą w rękach. Do niniejszej serii został wybrany typ 2.,
królewski. O tym, że mamy tu do czynienia z władcą ukoronowanym,
przekonuje już pierwszy rzut oka. Na
awersie widzimy schematycznie przedstawione popiersie z profilu, z
wyraźnie zaznaczoną koroną na głowie i mieczem w ręku. Na stronie
odwrotnej widać wyobrażenie trójwieżowej budowli zwieńczonej kopułami.
Jest to zapewne symboliczne przedstawienie siedziby władcy. W
rachubę może wchodzić albo jego krakowskie palatium, albo cały Kraków,
pełniący wówczas funkcje stołeczne.

Można zatem powiedzieć, że wyobrażenia obu typów nie zawierają żadnych
elementów związanych z symboliką sakralną. Została ona zastąpiona przez symbolikę
manifestującą prestiż władcy. I choć na monetach typu 2. brak jego
imienia, odbiorcy tych monet nie mieli wątpliwości, że emitentem był
dysponujący insygniami królewskimi – król Bolesław.

O monecie świadczy jednak nie tylko jej postać zewnętrzna. Istotny
jest, i to może jeszcze bardziej, metal, z którego jest wykonana.
Królewskie denary Bolesława Śmiałego zawierają wyjątkowo mało srebra, a
najpóźniejsze emisje są już prawie miedziane. Można przypuszczać, że to
oszustwo monetarne było jedną z przyczyn oporu ludności przeciw władcy,
co w konsekwencji doprowadziło do zegnania go z tronu.

Nowa seria „Historia monety polskiej”

„Historia monety polskiej” to wyjątkowa seria srebrnych monet
okolicznościowych adresowana do kolekcjonerów zainteresowanych nie
tylko monetami współczesnymi, ale również historycznymi. W ramach serii
NBP przypomni najbardziej charakterystyczne dla danego okresu typy i
nominały polskich monet. Ich wizerunki umieszczane będą zarówno na
awersie, jak i na rewersie nowych monet. Będą one emitowane w porządku
chronologicznym, wyłącznie w srebrze.
Serię rozpoczną monety okresu denarowego (X–XIII w.), a w
pierwszej kolejności denary trzech Bolesławów: Chrobrego, Śmiałego i
Krzywoustego. Dwie kolejne monety tego okresu to tzw. brakteaty, czyli
denary bite tylko jednostronnie na cienkich, łamliwych blaszkach.
Następnie NBP przypomni monety z okresu groszowego (XIV i XV
wiek), kiedy to Kazimierz Wielki wybił pierwsze polskie grosze, a
Władysław Łokietek zainicjował bicie monety złotej.
Kolejny okres historii monety polskiej obejmuje czasy
Rzeczypospolitej, tzw. okres złotowy, w którym istniał już
rozwinięty system pieniężny. W tym czasie pojawiły się monety o
nominałach najmniejszych (szelągi) i największych (talary, dukaty).
Pojawia się też pierwsza złotówka – już nie tylko jako
jednostka obrachunkowa, ale także w postaci konkretnej monety (tzw.
tynf za panowania Jana Kazimierza). Jedna z monet serii poświęcona
będzie także największej monecie polskiej o nominale stu
dukatów, bitej przez Zygmunta III Wazę. Upamiętniona zostanie również moneta
najmniejsza – miedziany szeląg Jana Kazimierza.
Ponadto w serii uwzględniony będzie pieniądz emitowany już po
dokonaniu rozbiorów Polski – z czasów powstań narodowych i Księstwa
Warszawskiego, a także po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. Ostatnią
upamiętnioną w serii monetą będzie 5 złotych z rybakiem z
czasów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.
źródło: Mennica
Polska / NBP/ Stanisław Suchodolski