5 zł, Odkryj Polskę - 25 lat wolności, 2014

Producent: Mennica Polska: Numizmatyka

ID: 2964

Moneta okolicznościowa w standardzie
obiegowym 5 zł
- Odkryj Polskę - 25 lat wolności, 2014

Nominał: 5 zł

Emitent: Narodowy Bank Narodowy

Metal: stop pierścień MN 25,
rdzeń
CuAl6Ni2

Stempel:
zwykły

Średnica:
24,00 mm

Waga: 6,54 g

Wielkość emisji:
1 500 000 szt.

Projektant monety: Dobrochna
Surajewska

Data
emisji monet: 22.05.2014 r.

Na zlecenie NBP monety wyprodukowła Mennica Polska S.A.

Pierwsza okolicznościowa pięciozłotowa moneta w standardzie obiegowym – „25 lat wolności”, która
zainauguruje nową serię o nazwie
„Odkryj Polskę”. Ma ona przybliżać miejsca i zdarzenia ważne dla
naszego kraju. Monety emitowane w tej serii będą miały rozmiar
standardowych monet obiegowych o nominale 5 zł i zastąpią
okolicznościowe dwuzłotówki ze stopu Nordic Gold emitowane od 1995 r.
Moneta powstała w odpowiedzi na apel prezydenta Bronisława
Komorowskiego zapraszającego Polaków do wspólnego świętowania 25-lecia
wolności. W czasie swojej wizyty w NBP w kwietniu tego roku prezydent
podkreślił, że 25-lecie polskiej wolności to także 25 lat procesu
umacniania niezależności i pozycji banku centralnego oraz umacnianie
zasad wolności gospodarczej i suwerenności państwa. – Dzięki NBP będzie
funkcjonował w wymiarze masowym dotykalny symbol naszej odzyskanej 25
lat temu wolności w postaci monety obiegowej – powiedział Bronisław
Komorowski.
Na rewersie monety „25 lat wolności” widnieje ręka uniesiona w
geście zwycięstwa, znak „V”, który odnosi się do wyborów
parlamentarnych z 4 czerwca 1989 r., przełomowego momentu dla procesu
przemian politycznych w Polsce. Ten gest pokazał w Sejmie Tadeusz
Mazowiecki, pierwszy niekomunistyczny polski premier. „4 czerwca 1989
roku Polacy zmęczeni auto¬rytarną władzą zapoczątkowali przemiany
poli¬tyczne, które w kolejnych miesiącach odmieniły Europę. Wrzucanie
na początku czerwca kartek do urn wyborczych w Białymstoku, Kaliszu czy
Wrocławiu zaowocowało latem otwarciem granic na Węgrzech, a jesienią
zburzeniem muru berliń¬skiego. Zwycięstwo Komitetów Obywatelskich
Soli¬darności, zwycięstwo Polaków, otworzyło drogę do wolności i
zjednoczenia Europy, do zerwania żelaznej kurtyny” – wyjaśnia prof.
Marcin Zaremba z Instytutu Historycznego UW.
Moneta „Odkryj Polskę – 25 lat wolności” zostanie wyemitowana w
nakładzie do 1,5 mln sztuk, kolejne emisje będą się odbywały dwukrotnie
w ciągu roku. Podobnie jak obiegowe monety pięciozłotowe, również te
okolicznościowe zbudowane będą z pierścienia wykonanego z miedzioniklu
i rdzenia z brązalu. Wizerunki awersu i rewersu zaprojektowała
Dobrochna Surajewska. Pięciozłotówki upamiętniające pierwsze
częściowo wolne wybory z 1989 r. wejdą do obiegu w czwartek 22 maja i
od tego dnia można będzie je zamienić po cenie nominalnej we wszystkich
oddziałach okręgowych NBP.
Dzięki temu, że nowe monety będą miały standard obiegowy,
będzie można nimi wszędzie bez problemu dokonywać płatności, także w
automatach przyjmujących gotówkę. Staną się też bardziej dostępne –
będzie można je otrzymać nie tylko w kasach NBP. Bank centralny będzie
nimi zasilał również kasy banków komercyjnych, wprowadzając je w ten
sposób do obiegu. Zastosowanie standardowego rozmiaru i zwiększenie
dostępności monet okolicznościowych to także forma zachęty do
rozpoczęcia przygody z numizmatyką.

Odkryj Polskę – 25
lat wolności

To nie miało prawa się zdarzyć. 25 lat temu najwięksi optymiści nie
wierzyli w upadek komunizmu. Polacy byli znużeni i zniechęceni: stanem
wojennym, kartkami na mięso i cukier, bezowocnymi próbami reform.
Chcieli żyć jak zachodni Europejczycy. Strajki, które wybuchły w
sierpniu 1988 roku, były wyrazem społecznego niezadowolenia, a zarazem
ostrzeżeniem dla rządzących przed niebezpieczeństwem kolejnego
wielkiego wybuchu.

Ale i rządzący odczuwali zmęczenie jałowością swoich działań; zdawali
sobie sprawę, że bez społecznego mandatu nie zreformują gospodarki i
nie zapewnią spokoju w kraju. W takim klimacie do rozmów przy Okrągłym
Stole przystąpili reprezentanci „Solidarności”, niezależni eksperci i
przedstawiciele władzy. Już sam fakt, że reprezentanci dwóch
zwalczających się dotąd obozów podali sobie ręce i podjęli dialog, był
symboliczny.

Dla świata Okrągły Stół stał
się polskim modelem porozumienia ponad podziałami, sposobem
rozwiązywania konfliktów drogą pokojową, bez użycia przemocy.

Podczas tych rozmów zdecydowano o przeprowadzeniu wyborów do
parlamentu. Odbyły się 4 czerwca 1989
roku.

Były to pierwsze częściowo wolne wybory w historii Polski po II wojnie
światowej. Przedstawiciele władz komunistycznych zagwarantowali PZPR i
jej satelitom obsadę co najmniej 65 proc. miejsc w Sejmie. Pozostałe
mandaty poselskie (35proc.) zostały przeznaczone dla kandydatów
bezpartyjnych. Walka o te miejsca oraz o wszystkie mandaty senatorskie
miała charakter demokratyczny.

Wydawało się jednak, że „Solidarność” nie ma szans w starciu z reżimem
„uzbrojonym” w media. Ten jednak wykazał się pychą: nie docenił
mobilizacji ludzi zgromadzonych wokół Komitetu Obywatelskiego. Wytarte
frazesy „Dziennika Telewizyjnego” nie mogły konkurować ze świeżością
kampanii opozycji. Zużyte twarze ludzi systemu bladły wobec
wszechobecnych zdjęć ich konkurentów stojących u boku zwycięskiego Lecha Wałęsy.

Wybory zakończyły się zdecydowanym zwycięstwem opozycji
solidarnościowej. Jej kandydaci uzyskali wszystkie 161 mandatów
przeznaczonych dla bezpartyjnych, a także 99 proc. miejsc w Senacie.
Jednocześnie obóz PRL-owskiej władzy poniósł porażkę.

Za najbardziej dotkliwą klęskę uznano przegraną niemal wszystkich
kandydatów z tzw. listy krajowej, obejmującej większość przywódców
reżimu.

W wyniku wyborów czerwcowych Polska
stała się pierwszym państwem bloku wschodniego, w którym
przedstawiciele opozycji demokratycznej uzyskali realny wpływ na
sprawowanie władzy.

Wybory 4 czerwca należy uznać zamoment przełomowy dla procesu przemian
politycznych w Polsce, ponieważ zapoczątkowały nagłe i zdecydowane
przyspieszenie transformacji ustrojowej. Wkrótce pierwszym
niekomunistycznym szefem rządu od zakończenia wojny został Tadeusz
Mazowiecki. Do historii przeszły słowa, które wygłosił podczas
pierwszego exposé, tuż po tym, jak zasłab przy mównicy: „Doszedłem do
stanu takiego jak polska gospodarka”.

Stan gospodarki zaczął się jednak powoli zmieniać. Raz rozpoczętej, co
warte podkreślenia bezkrwawej, rewolucji nic nie było wstanie
zatrzymać.Polacy mogli się już zrzeszać w partiach politycznych.
Zniesiona została cenzura. Zmianom politycznym towarzyszyły
ekonomiczne, wprowadzane przez Leszka Balcerowicza. 17 września 1993 r.
kraj opuścili ostatni żołnierze Federacji Rosyjskiej.

W 1999 roku staliśmy się pełnoprawnym
członkiem NATO, w 2004 – Unii Europejskiej. Spełniły się nasze marzenia
o życiu w wolnym kraju.

Dnia 4 czerwca 1989 roku Polacy zmęczeni autorytarną władzą
zapoczątkowali przemiany polityczne, które w kolejnych miesiącach
odmieniły Europę. Wrzucanie na początku czerwca kartek do urn
wyborczych w Białymstoku, Kaliszu czy Wrocławiu zaowocowało latem
otwarciem granic na Węgrzech, a jesienią zburzeniem muru berlińskiego.
Zwycięstwo Komitetów Obywatelskich Solidarności, zwycięstwo Polaków,
otworzyło drogę do wolności i zjednoczenia Europy, do zerwania żelaznej
kurtyny.

prof. Marcin Zaremba

Instytut Historyczny UW