5 zł, Odkryj Polskę - Księży Młyn w Łodzi, 2016

Producent: Mennica Polska: Numizmatyka

ID: 3146

Księży Młyn

Moneta okolicznościowa w
standardzie
obiegowym 5 zł
- Odkryj Polskę - Księży Młyn w Łodzi, 2016

Nominał: 5 zł

Emitent:
Narodowy Bank Narodowy

Metal: stop
pierścień MN 25,
rdzeń
CuAl6Ni2

Stempel:
zwykły

Średnica:
24,00 mm

Waga: 6,54 g

Wielkość emisji:
1 200 000 szt.

Projektant monety: Dobrochna
Surajewska

Data
emisji monet: 23.05.2016 r.

Na zlecenie NBP monety wyprodukowła Mennica Polska S.A.

Moneta „Księży
Młyn w Łodzi”
jest piątą monetą
okolicznościową z serii „Odkryj Polskę”, która ma
przybliżać
miejsca i zdarzenia ważne dla naszego kraju. Monety emitowane w tej
serii mają rozmiar standardowych pięciozłotówek i podobnie jak monety
obiegowe o nominale 5 zł, również zbudowane są z pierścienia wykonanego
z miedzioniklu i rdzenia z brązalu. Dzięki temu, że nowe monety mają
standard obiegowy, można nimi swobodnie dokonywać wszelkich płatności.
Zastąpiły one okolicznościowe dwuzłotówki ze stopu Nordic Gold
emitowane od 1995 r.
Moneta, którą Narodowy Bank Polski przygotował dla
upamiętnienia
Księżego Młynu w Łodzi, zostanie wyemitowana w nakładzie do
1,2 mln sztuk. Jej wizerunek zaprojektowała Dobrochna
Surajewska,
która na rewersie monety
umieściła
wizerunek
tegoż.
Księży
Młyn w Łodzi

Księży Młyn to dawna część Łodzi
położona nad rzeką Jasień. Od XV wieku stał tu młyn łódzkiego
proboszcza. Na początku XIX wieku na miejscu młyna zbudowano
przędzalnię napędzaną kołem wodnym. W 1872 r. zniszczoną przędzalnię
wraz z gruntami młyńskimi zakupił najsławniejszy i zarazem największy
polski fabrykant Karol Wilhelm Scheibler. Urodził się 1 X 1820 r. w
Monschau w Nadrenii. Po ukończeniu szkoły poznał produkcję w
najważniejszych ośrodkach przemysłowych Europy i od 1843 r. był
przedstawicielem angielskich firm na kontynencie. W 1848 r. przyjechał
na teren Królestwa Polskiego, do Ozorkowa, gdzie został dyrektorem
przędzalni. Od 1853 r. Scheibler mieszkał w Łodzi, a w 1855 r. na
parceli leżącej na terenie parku Źródliska przy Wodnym Rynku uruchomił
mechaniczną przędzalnię bawełny oraz tkalnię i szybko uzyskał przewagę
nad innymi przemysłowcami. Przewidziawszy nadejście kryzysu
surowcowego, wywołanego wojną secesyjną w Ameryce (główne źródło
zaopatrzenia w bawełnę), zgromadził odpowiednie zapasy bawełny i jako
jedyny wyszedł z kryzysu bez uszczerbku. Powiększył przedsiębiorstwo i
wzniósł przy nim osiedle domów robotniczych oraz pałac. W 1870 r. było
tu zatrudnionych 1191 osób, a wartość produkcji osiągnęła 1850 tys.
rubli.

Od 1873 r. uruchomiono na Księżym Młynie nowy, okazały oddział (zwany
„Pfaffendorf”) złożony z przędzalni i tkalni. W sąsiedztwie zbudowano
ogromne osiedle „familijne”, a w nim szkołę, sklepy, studnie, komórki,
magiel, a także szpital i niewielką rezydencję. Aby wykończenia tkanin
były lepszej jakości, zakupiono tereny posiadeł bielnikowych,
ciągnących się wzdłuż ul. Emilii (dziś ul. Tymienieckiego) do
Piotrkowskiej, i wystawiono na nich nowoczesną apreturę i farbiarnię.

Kolejnym krokiem było przekształcenie przedsiębiorstwa w 1881 r. w
spółkę akcyjną – „Towarzystwo Akcyjne Manufaktur Bawełnianych Karola
Scheiblera”. Kapitał akcyjny wynosił 9 mln rubli podzielonych na 360
akcji, rozdzielonych pomiędzy członków rodziny i założycieli spółki.
Powstało doskonale zorganizowane przedsiębiorstwo, największe w
Królestwie i Europie.

Mimo wielu zmian organizacyjnych stara zabytkowa zabudowa wciąż
istnieje. Tu, w niewielkiej odległości od centrum miasta, możemy wejść
do swoistego skansenu, w którym oryginalny układ przestrzenny jest
świadectwem łódzkiej tożsamości.

Ryszard
Bonisławski