Kolekcja Polskie okręty - 8 monet Nordic Gold

Producent: NBP - monety Nordic Gold

ID: 2755

Kolekcja: Monety obiegowe
NG o nominale 2 zł

Seria: Polskie okręty

Nominał: 2 zł

Metal: stop
CuAl5Zn5Sn1

Stempel:
zwykły

Średnica:
27,00 mm

Waga: 8,15 g

Wielkość emisji:
800 000 szt.

Data emisji monet w NBP:
od 26.04.2012 r.

Nowość! Osiem monet z
nordyckiego złota z
nowej serii NBP o ciekawej tematyce marynistycznej - "Polskie okręty.

Awers:
wizerunek
orła ustalony dla godła Rzeczypospolitej Polskiej. Po bokach orła
oznaczenie roku emisji: 20-12, poniżej orła napis: ZŁ 2 ZŁ. W otoku
napis: RZECZPOSPOLITA POL SKA, poprzedzony oraz zakończony sześcioma
perełkami. Pod orłem, po prawej stronie, znak mennicy: M/W.

Rewers: na
poszczególnych monetach wizerunki następujących
okrętów:

Polskie
okręty - Niszczyciel Błyskawica (LINK)

Polskie
okręty - Okręt podwodny Orzeł (LINK)

Polskie
okręty - Lekki krążownik Dragon (LINK)

Polskie
okręty - Niszczyciel Piorun (LINK)

Polskie
okręty - Kuter rakietowy Gdynia (LINK)

Polskie
okręty - Niszczyciel rakietowy Warszawa (LINK)

Polskie
okręty - Okręt transportowo-minowy Lublin (LINK)

Polskie
okręty - Fregata rakietowa Gen. K. Pułaski (LINK)

Na boku:
ośmiokrotnie powtórzony napis: NBP, co drugi
odwrócony o 180 stopni, rozdzielony gwiazdkami.

Projektant monety:
Ewa Tyc-Karpińska (awers), Andrzej Nowakowski (rewers)

*****

ORP
„Błyskawica”

● ORP
„Błyskawica” był okrętem Marynarki Wojennej II
Rzeczypospolitej, brał udział w II wojnie światowej, a po powrocie do
kraju i uczestnictwie w działalności szkoleniowej, został okrętem
muzealnym.

Jest symbolem ciągłości tradycji Marynarki Wojennej. To znany i
dostępny okręt, stale prezentujący jej znaki i symbole, pozwalający
obserwować elementy ceremoniału morskiego oraz spotkać się z kadrą
floty.

● „Błyskawicę” zbudowała dla polskiej Marynarki
Wojennej w latach 1935–1937 brytyjska stocznia John Samuel
White & Company Ltd. Shipbuilders and Engineers w
Cowes, na
wyspie Wight.

Okręt zwodowano 1 października 1936 r., polską banderę wojenną
podniesiono na nim 25 listopada 1937 r., a 1 grudnia tego roku po raz
pierwszy wszedł do macierzystego portu w Gdyni. Projekt okrętu został
wzbogacony polską myślą techniczną. Część jego wyposażenia pochodziła z
kraju.

● „Błyskawica” weszła w skład Dywizjonu
Kontrtorpedowców. Przed wybuchem wojny, w wyniku realizacji
planu operacyjnego „Peking”, dywizjon (z wyjątkiem
„Wichra”) został skierowany do Wielkiej Brytanii.

Podczas wojny okręt walczył w składzie Polskiej Marynarki Wojennej z
baz Wielkiej Brytanii. Brał udział w operacji norweskiej, osłonie
ewakuacji z Dunkierki, bitwie o Atlantyk, operacjach desantowych w
Afryce Północnej i Normandii oraz innych operacjach
morskich.

W 1942 r. bronił bohatersko miasta Cowes przed niemieckim
bombardowaniem (w mieście działa stowarzyszenie Friends of the ORP
„Błyskawica” Society).

Przebył 146 000 mil
morskich, brał udział w osłanianiu 83 konwojów,
przeprowadził 108 patroli, uczestniczył w zatopieniu dwóch
okrętów nawodnych przeciwnika, uszkodził trzy okręty
podwodne, zestrzelił na pewno cztery samoloty, a trzy prawdopodobnie.

Trzykrotnie uległ poważnym uszkodzeniom.

● W 1947 r. powrócił do Polski i po remoncie oraz
przezbrojeniu został sklasyfikowany jako okręt obrony przeciwlotniczej.
Gdy zakończył ostatni etap służby, po odpowiednim dostosowaniu, w 1976
r. zastąpił zużytą „Burzę” – pierwszy
polski okręt muzealny.

Na okręcie muzeum „Błyskawica”, który
sam jest wielkim eksponatem, można podziwiać uzbrojenie artyleryjskie i
broń podwodną, przedziały maszynowo-kotłowe, fragmenty pomieszczeń
załogi i radiostację oraz stałą wystawę historyczną.

Zasadnicze dane taktyczno-techniczne ORP
„Błyskawica”: wyporność – 2 782 t,
długość – 113,98 m, szerokość – 11,30 m, zanurzenie
– 3,78–4,01 m, moc maszyn – 54 000 KM,
prędkość maksymalna – 42,5 w.

W trakcie służby okręt przechodził modernizacje uzbrojenia. Ostatni
jego wariant to cztery podwójne wieże artyleryjskie kalibru
100 mm, cztery podwójne i dwa pojedyncze 37 mm działa
przeciwlotnicze, 533,4 mm potrójna wyrzutnia torpedowa oraz
cztery miotacze i dwie wyrzutnie bomb głębinowych. Ponad 30 lat był
eksploatowany w służbie liniowej, szczególnie intensywnie w
czasie działań wojennych. Od 1969 r. cumował stale w Świnoujściu, a od
1976 r. – w Gdyni.

● Na okręcie odbywają się uroczystości Marynarki Wojennej –
promocje, wręczanie nominacji i odznaczeń, apele i pożegnania oraz
sympozja i spotkania. Corocznie zwiedza go kilkadziesiąt tysięcy
osób. W 1985 r. powstało Towarzystwo Przyjaciół
Okrętu Muzeum „Błyskawica”.

W 1987 r.
„Błyskawica”, jako jedyny okręt Marynarki Wojennej,
została odznaczona Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari. Uzasadniono
to zasługami bojowymi jednostki podczas II wojny światowej oraz po
przekształceniu jej w okręt muzeum – prowadzeniem efektywnej
działalności wywołującej akcje patriotyczne.

● W 2007 r. stowarzyszenie World Ship Trust uhonorowało okręt za
zasługi wojenne prestiżową
International Maritime Heritage Award. Tak
„Błyskawica” dołączyła do międzynarodowej floty
okrętów, których działania niejednokrotnie
pomagały zmienić bieg historii.

*****

Okręt podwodny "Orzeł"

●
ORP
„Orzeł” został zbudowany ze składek społeczeństwa,
natomiast koszt jego uzbrojenia pokryła Marynarka Wojenna. Powstał w
holenderskiej stoczni N. V. Koninklijke Maatschappij „de
Schelde” we Vlissingen. Umowę podpisano w 1936 r.

Chrzest i wodowanie okrętu odbyło się 15 stycznia 1938 r. Matką
chrzestną została Jadwiga Sosnkowska, żona gen. broni Kazimierza
Sosnkowskiego.

2 lutego 1939 r. uroczyście podniesiono polską banderę wojenną i 7
lutego okręt przybył do portu wojennego w Gdyni. Pierwszym
dowódcą okrętu został kmdr ppor. Henryk Kłoczkowski.

● 1 września 1939 r.
„Orzeł” wyszedł do rejonu
rozśrodkowania na Zalew Pucki a 4 września przeszedł pod Gotlandię,
gdzie kmdr ppor. Kłoczkowski zapadł na nierozpoznaną chorobę i
postanowił uzyskać pomoc w Tallinie. Okręt przybył 14 września na redę
tego portu, Kłoczkowski udał się do szpitala, a dowództwo
przejął kpt. mar. Jan Grudziński.

15 września dostarczono mu decyzję o internowaniu okrętu,
uzasadnioną niezgodnością jego pobytu z przepisami układu z 1938 r.
zawartego przez państwa skandynawskie i bałtyckie.

Okręt przyholowano do portu i rozpoczęto rozbrajanie. Załoga
przygotowała ucieczkę z Tallina. Nocą z 17/18 września okręt opuścił
port i zanurzył się w wodach Zatoki Fińskiej.

Ucieczka
„Orła” wywołała reakcję Estonii i obu mocarstw,
które w tym czasie dokonywały podziału Polski. Spodziewany
był w Zatoce Gdańskiej i u brzegów Szwecji. Pościg za nim
okazał się bezskuteczny.

Kapitan Grudziński zdecydował pozostać na Bałtyku i szukać celu dla
torped „Orła” aż do wyczerpania paliwa, prowiantu i
wody pitnej, a następnie przejść do Wielkiej Brytanii. Ppor. mar.
Marian Mokrski, na podstawie spisu latarń morskich i znajomości akwenu,
wykonał prowizoryczną mapę Bałtyku oraz cieśnin duńskich.

Zakończenie
działań wojennych w Polsce i brak wody spowodowały, że 7 października
kapitan Jan Grudziński podjął decyzję przejścia cieśnin duńskich i 14
października okręt został wprowadzony do Rosyth.

Z tej bazy odbył
siedem patroli. Zatopił niemiecki statek „Rio de
Janeiro” z żołnierzami i materiałami wojennymi, ujawniając
tym samym przygotowywaną inwazję na Norwegię.

Ostatni patrol „Orła” na zachód od
wylotu Skagerraku rozpoczął się 23 maja. 1 i 2 czerwca przekazano mu
sygnał zajęcia innego sektora, ale nie uzyskano potwierdzenia. 11
czerwca, po tym jak załoga okrętu nie odpowiedziała na wezwanie do
powrotu, „Orzeł” został uznany za zaginiony.

● Wraz z okrętem zginęło 6 oficerów, podchorąży oraz 53
podoficerów i marynarzy. Nadal nieznana jest przyczyna i
miejsce jego zatonięcia.

Przyjęto, że 7 czerwca zatonął na minach
niemieckich, ale ponieważ to hipoteza, dalej za datę zaginięcia
przyjmuje się 8 czerwca 1940 r., dzień oczekiwanego powrotu. choć też
bez powodzenia, była zorganizowana w tym celu w 2008 r. ekspedycja
statku badawczego „Imor”.

•••

● Dane
taktyczno-techniczne okrętu: wyporność 1110/1473,5 t, wymiary 84,0 x
6,7 x 4,17 m, uzbrojenie: 12 wyrzutni torpedowych i 20 torped oraz
105-milimetrowa armata morska, podwójne 40-milimetrowe
działo przeciwlotnicze i podwójnie sprzężony
13,2-milimetrowy najcięższy karabin maszynowy.

Miał dwa silniki
wysokoprężne o mocy 4740 KM i dwa elektryczne o mocy 1100 KM, prędkość
maksymalną 20/9 w., zasięg nawodny 7000 Mm przy 10 w. i podwodny
– 100 Mm przy 5 w., zanurzenie maksymalne 80 m, załoga
liczyła 6 oficerów oraz 54 podoficerów i
marynarzy.

*****

Lekki
krążownik "Dragon"

Lekki krążownik „Dragon” był pierwszym tej klasy
okrętem
bojowym polskich sił morskich.

Zbudowany w latach 1917–1918
przez stocznię Scott’s Shipbuilding & Engineering
Company
Limited w Greenock dla brytyjskiej marynarki wojennej był
prototypem serii ośmiu krążowników lekkich typu
„D”. Wśród nich
był również ORP „Conrad”, drugi polski
okręt tej klasy.

W czasie służby w Royal Navy, ówczesny, HMS
„Dragon” pływał
po prawie wszystkich morzach i oceanach. W ostatnim roku
I wojny światowej brał udział w patrolach na Morzu
Północnym.
Wybuch II wojny światowej zastał go w Wielkiej Brytanii.

Od
rozpoczęcia wojny do przekazania Polskiej Marynarce Wojennej
uczestniczył w działaniach wojennych na Morzu Północnym
i Oceanie Atlantyckim, a od końca 1941 r. do powrotu na Wyspy
Brytyjskie – w operacjach na Dalekim Wschodzie.

Przejęty przez Polską Marynarkę Wojenną 15 stycznia 1943 r.
w Birkenhead, dopiero 17 maja otrzymał oficjalną nazwę
ORP „Dragon”.

Początkowo proponowane nazwy
„Lwów” oraz
„Westerplatte” nie zostały zaakceptowane,
pozostawiono więc
nazwę oryginalną, która w języku angielskim znaczy
„Smok”
i ma bogatą tradycję. Jednocześnie nawiązano nią do galeonu
„Smok” - pierwszego okrętu budowanego dla Polski w
Elblągu
w latach 1570-1572.

Po zakończeniu remontu i przezbrojenia oraz skompletowaniu
personelu jesienią 1943 r. rozpoczęło się szkolenie załogi
ORP „Dragon”. 20 lutego 1944 r. krążownik wyszedł w
pierwszy
rejs bojowy pod polską banderą wojenną na Morze Norweskie
w zespole dalekiej osłony konwoju „JW-57” idącego
do Murmańska
i następnie – „RA-57”, powracającego
stamtąd.

Na początku
marca powrócił do Scapa Flow, po czym w składzie brytyjskiej
10. Eskadry Krążowników, do której został
przydzielony, rozpoczął
przygotowania do wzięcia udziału w operacji lądowania wojsk
sprzymierzonych w Normandii.

Zadaniem 10. Eskadry Krążowników było artyleryjskie wsparcie
lądowania sił alianckich i obezwładnienie niemieckiej obrony
francuskiego wybrzeża. Od 6 czerwca do 8 lipca 1944 r. ORP
„Dragon”
ochraniał wschodnie skrzydło lądujących wojsk, bombardując
w rejonie Caen niemieckie umocnienia i baterie artylerii
nadbrzeżnej oraz kolumny wojsk niemieckich przemieszczające
się wzdłuż wybrzeża.

8 lipca 1944 r., około godziny 5.00, został
storpedowany i ciężko uszkodzony przez niemiecki miniaturowy
okręt podwodny (tzw. żywą torpedę) typu „Neger”.

W wyniku
silnej eksplozji śmierć poniosło 37 członków załogi, a 14
zostało
rannych. Zniszczenia ORP „Dragon” były rozległe,
ale początkowo
zamierzano go uratować.

Ostatecznie podjęto jednak ekonomicznie
uzasadnioną decyzję o osadzeniu okrętu na dnie w rejonie odcinka
inwazyjnego „Sword” w Normandii. Wrak krążownika
stał się
elementem głównego falochronu portu
„Mulberry”. Kilka miesięcy
później większość ocalałej załogi
„Dragona” zaczęła służbę na
lekkim krążowniku „Conrad”.

Dowódcami okrętu byli: od 15 stycznia 1943 r. do 12 stycznia
1944 r. kmdr Eugeniusz Pławski i od 12 stycznia do 15 lipca 1944 r.
kmdr por. Stanisław Dzienisiewicz.

Wymiary, prędkość, siła rażenia i
wyposażenie bojowe ORP
„Dragon” w 1944 r. przedstawiały się następująco:

wyporność
4850 t,
wymiary: 143,65 x 14,10 x 5,33 m,

napęd: dwa zespoły
turbin o mocy 40 000 KM,

prędkość maksymalna 29 w., zasięg
6 700 Mm przy 10 w. i 1 400 Mm przy 29 w.,

uzbrojenie: pięć
152-milimetrowych armat morskich, 102-milimetrowa podwójnie
sprzężona armata uniwersalna, dwie 40–milimetrowe
poczwórnie
sprzężone armaty przeciwlotnicze oraz trzy podwójnie
sprzężone
i cztery pojedyncze 20-milimetrowe armaty przeciwlotnicze,
opancerzenie na linii wodnej miało grubość 38–76 mm, a
pokładu
25 mm.

Załoga okrętu liczyła 30 oficerów oraz 430
podoficerów
i marynarzy.

*****

ORP „Piorun”

ORP
„Piorun” był brytyjskim niszczycielem typu
„N”, zbudowanym
w latach 1939-1940 w stoczni John Brown Co. w Clydebank.
5 listopada 1940 r. został przekazany przez admiralicję brytyjską
Polskiej Marynarce Wojennej w zamian za utracony pod Narwikiem
niszczyciel „Grom”.

Po przeszkoleniu załogi „Piorun” rozpoczął służbę
patrolową
na wodach brytyjskich oraz w eskorcie konwojów atlantyckich.
W styczniu 1941 r. włączono go do eskadry poszukującej na
północnym Atlantyku niemieckich pancerników
„Scharnhorst”
i „Gneisenau”.

Podczas postoju w Glasgow, w marcu, brał udział
w ratowaniu załogi zbombardowanego podczas nalotu pancernika
„Duke of York”. W tym miesiącu wszedł w skład
eskorty konwojów
kursujących pomiędzy Wielką Brytanią a Kanadą. W kwietniu,
wraz z brytyjskim niszczycielem, uratował około 290 osób
z brytyjskiego krążownika pomocniczego „Rajputana”,
zatopionego
między Islandią a Grenlandią.

Największą sławą okrył się podczas pościgu na Oceanie
Atlantyckim za niemieckim pancernikiem „Bismarck”.
26 maja
1941 r., odwołany z eskorty konwoju, wszedł do zespołu niszczycieli,
którego zadaniem było odnalezienie
„Bismarcka”, zagrażającego
brytyjskim liniom komunikacyjnym. Nocą, w trudnych warunkach
hydrometeorologicznych, wykrył przeciwnika i nawiązał z nim
kontakt bojowy.

Około godziny manewrował, tak aby niemiecki
pancernik nie stracił go z pola widzenia. Co prawda, polski okręt
nie był w stanie przeprowadzić ataku torpedowego i skutecznie
odpowiedzieć na ostrzał przeciwnika, ale zadanie wykonał - wykrył
nieprzyjaciela i utrzymał z nim kontakt oraz zameldował
o jego pozycji. Alianckie siły główne zostały naprowadzone
i w kilkanaście godzin później zatopiły
„Bismarcka”.

Niszczyciel „Piorun” został następnie skierowany na
Morze
Śródziemne, gdzie ponownie brał udział w eskortowaniu
konwojów.
W styczniu 1942 r. powrócił do Wielkiej Brytanii, skąd wraz
z innymi
niszczycielami sześciokrotnie eskortował konwoje przez Atlantyk
oraz trzykrotnie uczestniczył w eskorcie konwojów
arktycznych.

W 1943 r., ponownie skierowany na Morze Śródziemne, brał
udział
w inwazji na Włochy. A od listopada – po powrocie na wody
brytyjskie – znów był włączany do osłony
konwojów atlantyckich.

W czerwcu 1944 r. wziął udział w zwycięskiej nocnej bitwie niszczycieli
pod Ile de Batz oraz starciu koło Jersey, a 12 sierpnia 1944 r. zatopił
koło La Rochelle przerywacz zagród minowych
„Sperrbrecher 7”.

Po remoncie, zakończonym w styczniu 1945 r., prowadził jeszcze
działania na wodach przybrzeżnych, a po zakończeniu wojny
przewoził zaopatrzenie dla Polaków znajdujących się w Danii
i Norwegii. 28 września 1946 r. został zwrócony władzom
Wielkiej
Brytanii i pod nazwą „Noble” służył w Royal Navy do
1955 r., kiedy
został złomowany.

„Piorun” miał 1773 t wyporności oraz wymiary:
długość
108,66 m, szerokość 10,87 m i zanurzenie 3,50 m. Jego załoga
liczyła 10 oficerów oraz 190 podoficerów i
marynarzy.

Uzbrojony
był w trzy podwójne 120-milimetrowe armaty morskie oraz
działa
przeciwlotnicze: 102-milimetrowe (zainstalowane w 1942 r.),
40-milimetrowe poczwórnie sprzężone oraz cztery
20-milimetrowe.

Ponadto miał dwa 7,7-milimetrowe ciężkie karabiny maszynowe,
533,4-milimetrową pięciorurową wyrzutnię torpedową, osiem
torped, dwie wyrzutnie i dwa miotacze bomb głębinowych oraz
42 bomby głębinowe. Napędzały go dwa zespoły turbin o mocy
40 000 KM. Osiągał prędkość maksymalną 33,25 węzłów, a jego
zasięg wynosił 5 500 Mm przy prędkości 15 węzłów i 3 700 Mm
przy 20 węzłach.

Dowódcami okrętu byli:

kmdr por. Eugeniusz Pławski
(od 5 listopada 1940 r. do 30 grudnia 1941 r.), kmdr por. Stanisław
Hryniewiecki (od 17 stycznia do 24 maja 1942 r.), kmdr ppor.
Tadeusz Gorazdowski (od 24 maja 1942 r. do 1 maja 1943 r.),
kmdr por. Stanisław Dzienisiewicz (od 1 maja do grudnia 1943 r.),
ponownie kmdr ppor. Tadeusz Gorazdowski (od 7 stycznia 1944 r.
do 7 stycznia 1945 r.), kmdr ppor. Jan Tchórznicki (od 7
stycznia
do listopada 1945 r.), a następnie – do zwrócenia
okrętu Royal
Navy – kmdr ppor. Wszechwład Maracewicz.

autor tekstu: Walter Pater - Muzeum
Marynarki
Wojennej